Huffington Post: Αναζητώντας τους Αγανακτισμένους της πλατείας σήμερα

της Μαρίνας Δεμερτζιάν | Huffington Post Greece

Όλα ξεκίνησαν από μία ανεπιβεβαίωτη φήμη. Ότι οι Ισπανοί Indignados σήκωσαν ένα πανό που έγραφε «σσς κάντε ησυχία, οι Έλληνες κοιμούνται». Η φήμη αυτή έγινε αφορμή για την μαζικότερη κινητοποίηση που έγινε μεταπολιτευτικά στην Ελλάδα. Το ελληνικό κίνημα των «Αγανακτισμένων», αν και συνέβαλε στη ριζική αλλαγή των πολιτικών συσχετισμών, δεν οδήγησε σε ένα διακριτό πολιτικό χώρο όπως στην Ισπανία. Έβαλε όμως το σπόρο για τη δημιουργία μηχανισμών αυτοάμυνας της ελληνικής κοινωνίας. Το πείραμα των λαϊκών συνελεύσεων γέννησε κινήματα αλληλεγγύης και έβαλε μπροστά πρωτόγνωρες διαδικασίες συμμετοχής στη δημόσια σφαίρα: Τα κοινωνικά ιατρεία, οι συλλογικές κουζίνες, το κίνημα για τη μη ιδιωτικοποίηση του νερού και τα εργαστήρια πολιτών για την αλλαγή του Συντάγματος της Ελλάδας, είναι «παιδιά» του κινήματος των πλατειών του 2011.

Η εικόνα του κόσμου να μουντζώνει το κοινοβούλιο, προβλήθηκε ευρέως από τα ελληνικά ΜΜΕ και έγινε αφορμή για σκληρή κριτική, όχι μόνο από δεξιούς, αλλά και από αριστερούς αναλυτές. Οι «αγανακτισμένοι» της Ελλάδας χαρακτηρίστηκαν απολιτίκ. Κατηγορήθηκαν για συναισθηματισμό και αδυναμία άρθρωσης λόγου και απορρίφθηκαν συλλήβδην γιατί δεν παρήγαγαν απτά αποτελέσματα. Ανεξαρτήτως ιδεολογικής αφετηρίας των επικριτών, κοινός τους τόπος είναι η αίσθηση πως η κοινωνία «δεν είναι έτοιμη» είτε να καταλάβει ότι πρέπει να γίνουν θυσίες για να βγούμε από το μνημόνιο, είτε για να διατυπώσει ένα άλλο πρόγραμμα οικονομικής διαχείρισης.

Τί έχει μείνει τελικά από τις πλατείες του καλοκαιριού του 2011; Την απάντηση την δίνουν άνθρωποι που συμμετέχουν σε πρωτοβουλίες πολιτών που θα ήταν αδιανόητες αν δεν είχε προηγηθεί το «πολιτικό εργαστήρι» των αγανακτισμένων. Παρακάτω μπορείτε να διαβάσετε τις ιστορίες τριών συγκλονιστικών πειραμάτων.

[…]

Κινήσεις πολιτών για την ριζική αλλαγή του Συντάγματος
Βασίλης Ξυδιάς: «Οι πλατείες ανέδειξαν το ζήτημα της συμμετοχικής δημοκρατίας»

Το θέμα της ελλιπούς δημοκρατικής εκπροσώπησης και της δυνατότητας να ανακληθούν πολιτικές αποφάσεις που δεν στηρίζονταν από την πλειοψηφία του κόσμου τέθηκε εκ των πραγμάτων στις πλατείες των αγανακτισμένων. «Αυτό που αμφισβητήθηκε στις πλατείες ήταν το κατά πόσο αυτοί που εκλέγονται έχουν λευκή επιταγή μέχρι τις επόμενες εκλογές», λέει ο Βασίλης Ξυδιάς. Από τα σπάργανα των συζητήσεων των λαϊκών συνελεύσεων γεννιούνται ομάδες πολιτών που αντιλαμβάνονται πως για να αλλάξει αυτό, χρειάζεται ένα νέο Σύνταγμα που να μην αποκλύει τον πολίτη από τη λήψη των αποφάσεων. Τον Οκτώβριο, ο Βασίλης Ξυδιάς συμμετέχει στη σύσταση μιας κίνησης με στόχο τη ριζική συνταγματική αλλαγή. Ο Βασίλης δεν είναι νομικός. Είναι καθηγητής θεολογίας. Οι περισσότεροι απ’ όσους συμμετέχουν στις ομάδες πολιτών για την αλλαγή του Συντάγματος (συνεργάζονται όλες μεταξύ τους) δεν είναι ειδικοί.

Βασίλης Ξυδιάς- Πρωτοβουλία για τη ριζική συνταγματική αλλαγή:
«Συνειδητοποιήσαμε πως για ν’αλλάξει το πολιτικό σύστημα, πρέπει ν’αλλάξει το Σύνταγμα. Λένε πως το ελληνικό Σύνταγμα είναι από τα πιο προοδευτικά και αυτό είναι εν μέρει αλήθεια για τα ατομικά δικαιώματα, όχι όμως σε ότι αφορά την πολιτική συμμετοχή και τη διακυβέρνηση της χώρας. Άλλα Συντάγματα, όπως το ελβετικό, το ιταλικό και το αμερικάνικο, προβλέπουν θεσμούς λαϊκής συμμετοχής, όπως τα δημοψηφίσματα μετά από συλλογή υπογραφών». 

Γρήγορα έγινε αντιληπτό ότι οι προβλεπόμενες διαδικασίες ήταν απαγορευτικές για μια αλλαγή του Συντάγματος, εκτός εάν οι ίδιες οι προτάσεις διαμορφώνονταν από τους πολίτες. Πήγαμε από το τί στο πώς λέει ο Βασίλης Ξυδιάς. «Ξεκινήσαμε με την πρόθεση να αλλάξουμε το πολιτικό σύστημα, αλλά τελικά το πιο σημαντικό είναι το ίδιο το πείραμα, η ίδια η διαδικασία. Οι πολίτες οι ίδιοι να συζητούν και να σχεδιάζουν το Σύνταγμα τους». Παρά τις επιμέρους διαφωνίες των 3 ομάδων (πρωτοβουλία για τη ριζική συνταγματική αλλαγή, πολιτεία 2.0, εμείς οι πολίτες), η μεθοδολογία που συμφωνήθηκε ήταν κοινή. Και τον Φεβρουάριο του 2014 έγινε στου Ψυρρή η πρώτη ποιοτική έρευνα με τη μέθοδο του world café.

Στo world café συμμετέχουν από 50 μέχρι 5.000 άτομα: Δεν υπάρχουν κεντρικοί ομιλητές. Οι συνομιλητές χωρίζονται σε μικρές ομάδες των τεσσάρων-πέντε ατόμων που εναλλάσσονται σε διαφορετικούς κύκλους συζήτησης. Μετά από πολλούς τέτοιους κύκλους ποιοτικής έρευνας, διαμορφώνεται το πρώτο ερωτηματολόγιο, για το οποίο γίνεται δημοσκόπηση. Στο τρίτο και τελικό στάδιο, επιλέγονται με κλήρωση 300 πολίτες που θα κληθούν να διαμορφώσουν μια κληρωτή συντακτική εθνοσυνέλευση, δηλαδή να γράψουν ένα σχέδιο Συντάγματος.

Η παρακαταθήκη του κινήματος των πλατειών σε καμία περίπτωση δεν εξαντλείται στις 3 αυτές πρωτοβουλίες. Αξιόλογες προσπάθειες έγιναν σε πολλά επίπεδα. Το κίνημα των αγανακτισμένων της Ελλάδας, πολυφωνικό, αυθόρμητο και αδόμητο, έφτασε στα όρια του, αλλά πρόλαβε να θέσει ζητήματα βαθύτερα του οικονομικού, σχεδόν υπαρξιακά. Δημιούργησε μια νέα πολιτική κουλτούρα που δίνει καρπούς σε δεύτερο χρόνο. Δεν μετατράπηκε σε κόμμα γιατί διεκδίκησε το δικαίωμα στην ασάφεια, στην ύπαρξη μιας περιοχής ανοικτής και όχι ιδεολογικά ή κομματικά προσδιορισμένης, όπου καλούνταν οι πολίτες να την διαμορφώσουν από την αρχή.

Το ρεπορτάζ αυτό καταλήγει με ένα βασανιστικό ερώτημα: Γιατί η άποψη που επικράτησε (όχι μόνο από τους πολιτικούς αλλά και από όλους μας) είναι πως στην Ελλάδα δεν βγήκε τίποτα;